Wat hebben we daarvoor gedaan?

Regionale Energiestrategieën (RES’en )

• We ondersteunden de RES’en met kennis en netwerken
• We lieten 20-25 energieboswachters opleiden. Deze vrijwilligers trainden om als burger expert te worden voor natuurinclusieve zon- en windparken.
• We gaven participatie binnen de RES'en vorm, in samenwerking met andere overheden. Zo ondersteunden we RES Midden-Holland bij het ontwikkelen van een participatieplan voor het opstellen van een regionaal omgevingsprogramma ’Zon op Veld’ en bij het opstellen van het regionale omgevingsprogramma.
• We beoordeelden initiatieven op betaalbaarheid en haalbaarheid voor inwoners, met aandacht voor bovenregionale verbetering en samenhang.
• In RES Rotterdam Den Haag zetten we in op een regionale planMER voor alle zoekgebieden voor windenergie in de RES.

Wind- en zonne-energie

• We kenden aan 85 projecten subsidie toe via de regeling Zonnig Zuid-Holland, goed voor 47.939 kWh vermogen.
• Binnen een pilot, in samenwerking met 2 Zuid-Hollandse gemeenten en de netbeheerder, benaderden we 150 eigenaren van grote daken zonder zonnepanelen of SDE-beschikking, door een energieadviseur. Daarvan adviseerden we 17 dakeigenaren tot en met de besluitvorming uitgebreid over het al dan niet overstappen op zon op dak. Met deze response van meer dan 10% zijn we tevreden.
• We hielpen, in samenwerking met Stichting Schooldakrevolutie, 7 scholen met het adviseren over en installeren van zonnepanelen.
• Via de regeling Verduurzaming Bedrijventerreinen voorzagen we diverse daken van zonnepanelen.

• We konden door formalisering van de zonneladder in het Omgevingsbeleid beter sturen op de realisatie van zonnevelden en de ruimtelijke inpassing daarvan.
• We stelden een handreiking voor biodiversiteit op en verspreidden deze actief onder de RES'en.
• We startten het OER-traject voor 4 rijkswegen (A15-A38, A4-A13, N11-A4, en A12) om de mogelijkheden voor het opwekken van duurzame energie - vooral zonne-energie - te verkennen.
• We ondersteunden gemeenten bij het opstarten van onderzoeken en participatietrajecten voor windenergielocaties.
• We startten processen voor de windlocaties in de gemeenten Lansingerland en Katwijk. Dit met het doel om zelf meer regie te krijgen op de inpassing en vergunningverlening van de beoogde windparken. In de komende jaren zullen we op deze locaties blijven inzetten op duurzame elektriciteitsproductie door wind.
• We wisselden kennis en ervaringen over voortgang en uitdagingen uit met de partners binnen de overeenkomst Windenergie van de Rotterdamse regio.
• We startten een onderzoek naar de ecologische effecten van hogere boerenerfmolens. Hiermee bouwden we voort op onderzoek naar hun ruimtelijke impact. We namen ook deel aan een landelijk onderzoek naar de ecologische effecten van kleinere windturbines.
• De omgevingsdialoog voor het windpark Spui startte in 2022 en zetten we voort in 2023. Gedurende deze periode lieten we ook een geluidsonderzoek uitvoeren.
• In samenwerking met het Rijk en andere provincies werkten we aan verschillende gezamenlijke initiatieven. Zo ontwikkelden we een subsidieregeling voor naderingsdetectie. In IPO-verband gaven we een gezamenlijke reactie op de landelijke ontwerpnormen voor windturbines. Ook werkten we intensief samen rond vraagstukken over windenergie en gezondheid in 2023.

Lokale initiatieven en Inclusieve energietransitie

• We stelden de subsidieregeling Lokale initiatieven energietransitie Zuid-Holland 2023 vast, en het netwerk van lokale initiatieven is geactiveerd.
• We reserveerden extra middelen voor de verlenging van de opdracht aan Energie Samen Zuid-Holland, en stelden een subsidieplafond vast voor jaarlijkse ondersteuning tot eind 2027. Hiermee biedt de provincie structurele ondersteuning aan energiecoöperaties en Energie Samen Zuid-Holland.
• Wij ontwikkelden samen met lokale initiatieven en energiecoöperaties in het project ‘Opwek voor iedereen’ een kenniscollectie, Deze richt zich op het betrekken van diverse doelgroepen en mensen met een smalle beurs bij lokale energieprojecten.
• We startten het project ‘EnergieGenerator’. Dit project ondersteunt onder begeleiding van een coach 4 gemeenten en energiecoöperaties in hun samenwerking in de lokale energietransitie, met meer lokaal eigendom.
• We zetten doe- en leerkringen voor gemeenten en lokale initiatieven op., We zetten de Community of Practice Inclusieve energietransitie voort. Dit om kennis en goede voorbeelden te delen om de energiekosten van minder vermogenden aan te pakken en een eerlijke energietransitie te bevorderen.
• We droegen met kennis en financiële middelen bij aan diverse projecten in de wijk. Dit had directe impact op bewoners, en leidde tot de ontwikkeling van schaalbare concepten, zoals de implementatie van de Energiehulp in 8 gemeenten.
• Een evaluatie van onze aanpak gericht op een inclusieve energietransitie ging van start, wat zal resulteren in een bijgewerkte strategie voor de komende jaren.

Zie Beleidsprestatie 3-1-1.

• We voerden het ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed uit, waarmee we grote aantallen gebouweigenaren ondersteunen bij het maken van besparings- en verduurzamingsplannen.
• We ontwikkelden en beheerden een overzicht van de gemeentelijke pijplijn van warmteprojecten in Zuid-Holland. Dit benutten we onder meer voor inzichten in het stikstofdossier en de ontwikkeling van het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (pMIEK).
• We organiseerden meerdere inhoudelijke bijeenkomsten voor actieve kennisdeling, voor gemeenten en andere belangstellenden.
• We brachten de aanpassing van de wet- en regelgeving voor nieuwbouw in kaart, om de duurzame energievoorziening te bevorderen. We boden dit voor gezamenlijke verdere uitwerking aan de minister aan .
• In het programma Toekomstbestendig Bouwen stelden we een warmte-expert aan om nieuwe ontwikkelingen in de duurzame warmtevoorziening voor nieuwbouw te bevorderen.
• In samenspraak met de omgevingsdiensten en het ministerie bevorderden we de inzet van Soorten Management Plannen. Dit met het doel om grootschalige energiebesparingsprojecten uitvoerbaar te houden binnen de kaders van de Wet Natuurbescherming.
• We droegen bij aan instrumenten en pilots voor energiebesparing en energiedelen op bedrijventerreinen.
• We organiseerden een nieuwe ronde van de Duurzame Bedrijvenroute.
• In samenwerking met het Erfgoedhuis namen we een provinciaal ‘Plan van Aanpak Verduurzaming Monumenten’

• We stimuleerden het aanbod van 4 warmtebronnen (geothermie, zonthermie, aquathermie en beschikbare restwarmte). Dit deden we door ontsluiting van uitgevoerde (potentie/systeem)studies, ontwikkeling van instrumenten, onderzoek naar mogelijkheden en ondersteuning van vernieuwing en kennisontwikkeling (zoals bij het Rijswijk Centre for Sustainable Geo-energy en de Energy Cave).
• Samen met gemeenten voerden we het Europees ondersteunde ELENA-programma uit (planvorming van 10 warmteprojecten in 9 gemeenten).
• We ondersteunden meerdere gemeenten met een koppeling aan WarmtelinQ - of een andere collectieve warmte-oplossing - bij de ontwikkeling van de gemeentelijke aanpak. De ontwikkelde kennis ontsloten we en deelden we actief met belangstellenden.
• We stellen subsidie beschikbaar aan de Gasunie voor de aanleg van de warmteleiding WarmtelinQ Rijswijk-Leiden (WLQ+). Hiermee ondersteunen we de energietransitie in de Leidse regio en aanliggende gemeenten. We dragen zo bij aan de realisatie van een sterk en open warmtetransportnet in Zuid-Holland.
• Vanuit onze rol als bevoegd gezag stelden we een provinciaal inpassingsplan op. En we liepen een MER-procedure door voor WarmtelinQ+ (tracé Rijswijk-Leiden).
• We droegen bij aan een passende uitwerking van de Wet collectieve warmtevoorziening.
• We droegen bij aan het verhogen van het inzicht in en grip op restwarmtestromen uit de Rotterdamse haven.
• In de grote warmteregio’s (Drechtsteden, Holland Rijnland, Oostland, Westland) ondersteunden we de samenwerkingsverbanden bij stappen in de planvorming en uitvoering van collectieve warmtesystemen.
• We ondersteunden door vernieuwende oplossingen voor seizoensopslag te ontwikkelen.
• We ondersteunden de RES-regio’s inhoudelijk bij de uitwerking van het onderdeel warmte (RSW) en de ontwikkeling van data- en rekentools, en monitoring.
• Samen met de regio’s werkten we aan een afwegingskader voor een verantwoorde keuze voor de warmtevoorziening.
• We ondersteunden (collectieve) lokale warmteprojecten door energiecoöperaties en woningcorporaties.
• Met de glastuinbouw gaven we uitvoering aan het Energieakkoord Greenport West-Holland om de klimaatdoelstellingen te halen.
• We deelden de verzamelde kennis, ontwikkelde tools en instrumenten actief met de succesvolle Leerkringen.

• De provincie is bevoegd gezag voor circa 350 industriële bedrijven op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Op grond hiervan hielden de omgevingsdiensten sinds 2015 meer toezicht op energiebesparing bij de bedrijven. In 2023 kwam de actualisatie van vergunningen tot afronding en voerde het Rijk de brede energiebesparingsplicht in. Het accent van de inspanningen lag op de voorbereiding van de intensivering van het energietoezicht bij industriële grootverbruikers van energie.
• De omgevingsdiensten informeerden in 2023 bedrijven proactief over energiebesparingsmogelijkheden. Hiermee zet de provincie boven de wettelijk bepaalde VTH-taken in op de stimulering van de industrie tot het nemen van energiebesparingsmaatregelen: de zogenaamde branche- en themagerichte aanpak.
• Samen met ondernemersvereniging Deltalinqs stelde de provincie het Deltalinqs Climate Programme op. Hierin werken we samen aan energiebesparing, opbouwen van circulaire industrie, en industriële elektrificatie.
• De provincie droeg (via Deltalinqs) bij aan de zogeheten energie-innovatiestudies (EIS). Hierbij worden op ‘no cure, no pay’-basis energiebesparingsmogelijkheden onderzocht bij bedrijven. Er zijn hiervoor studies uitgevoerd bij energie-intensieve industriële bedrijven. 10 grote energie gebruikende industriële partijen lieten zich doorlichten: alle bedrijven kunnen meer dan 20% energiebesparing doorvoeren in hun proces. Shin-Etsu is het eerste bedrijf dat ook daadwerkelijk de maatregelen uit de EIS uitvoerde. De overige bedrijven werken aan vervolgstudies voor uitvoering.
• De provincie ondersteunt via de regeling ‘Energie-infrastructuur op industrieterreinen’ bedrijven die de overgang maken naar duurzame energie (zoals restwarmte en waterstof), en hierbij te maken hebben met lokale energie-infrastructuur die hier nog niet op berekend is. In 2023 namen we 2 aanvragen in behandeling waarmee we, bij toekenning, het totale budget voor deze regeling uitputten. Deze 2 projecten leveren een vermindering van 31 kton CO2 en ongeveer 650 kg NOx per jaar op. In 2023 is de eerste ronde van het Europese Just Transition Fund (JTF) opengesteld. Binnen deze openstelling was een budget beschikbaar van € 31,1 mln. Dit geld is voor projecten die de regionale economie versterken en vernieuwen met duurzame en/of circulaire industriële ketens. Maar ook voor projecten die door investeringen in technologie, systemen en infrastructuur de transitie van bestaande industriële ketens versnellen. In totaal hebben 17 projecten een beschikking gehad en zijn er nog 6 projecten in behandeling.
• We participeerden in het traject van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) om tot 2 conventionele kerncentrales van 1,5GW in Borssele te komen. Zuid-Holland wordt betrokken vanwege de waarborglocatie Maasvlakte 1 die als volwaardig alternatief wordt meegenomen in de MER-procedure. In 2023 adviseerden we over het voornemen en het voorstel tot Participatie (VenP) dat de minister van Klimaat en Energie in Q1 2024 als start van de procedure ter inzage legt.
• In 2023 startten de voorbereidingen voor een onderzoek naar de potentie van plaatsing van kleine modulaire kernreactoren in Zuid-Holland. Dit was in afstemming met andere provincies en het ministerie van EZK. In 2024 zal dit onderzoek nader worden uitgewerkt en zullen we Provinciale Staten over de voortgang informeren.
• In 2023 stelden we het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat Zuid-Holland vast (pMIEK). In het najaar stelden we de werkwijze vast waarop uitvoering gegeven wordt aan de samenwerking.
• Eind 2022 deed TenneT een vooraankondiging voor netwerkoverbelasting voor het Haven Industrieel Complex (HIC) en aangrenzende gebieden; in oktober 2023 kondigde zij op basis van de uitkomst van het onderzoek, netwerkoverbelasting af voor dit gebied. Vanuit het nationaal MIEK werkt men aan uitbreiding van de stations: naar verwachting is dit klaar in 2027/2028.
• Er was een hackathon ter ontwikkeling van een tool om het provinciaal Meerjarenprogramma ‘Infrastructuur Energie & Klimaat (pMIEK) 2.0 proces’ te ondersteunen. Deze tool ondersteunt beleidsmakers rondom toekomstige energie(infrastructuur) en ruimtelijke vraagstukken met een kwantitatieve onderbouwing van ons energiesysteem.
• Via de stichting Cluster6 ondersteunden we de verduurzaming van de verspreide industrie in Zuid-Holland.
• Het Botlekstoomnetwerk naar Cluster Zuid ontving een subsidie. De realisatie van dit netwerk zorgt jaarlijks voor een extra vermindering in de uitstoot: 96.000 ton CO2 en 58.000 kg NOx. Als we de volledige plannen voor het Botlekstoomnetwerk uitvoeren, zal de vermindering 209.000 ton CO2 en 126.000 kg NOx per jaar kunnen worden (vergelijkbaar met 140.000 woningen).
• Op het gebied van Cluster-energie Strategieën (CES) startten we samen met het Havenbedrijf, netbeheerders en Deltalinqs, met de CES Rotterdam/Moerdijk 3.0. Deze dienen we voor de zomer van 2024 vast te stellen.
• De provincie nam deel aan het Walstroomcollectief. Dit met als doel om door samenwerking tussen deelnemers op een efficiënte manier toe werken naar oplossingen voor de uitrol van walstroom.
• Verder is de provincie als directe stakeholder betrokken bij de buisleidingenbundel Deltacorridor.
• De provincie is actief betrokken bij de ‘Verkenning aanlanding wind en waterstof op zee’ (VAWOZ) 2030-2040, die het ministerie van EZK in 2022 startte.

• De provincie was samen met EBZ-partners sponsor van de World Hydrogen Summit 2023 in Rotterdam in mei 2023. Samen met regionale partners positioneert de provincie het HIC Rotterdam als ‘Europe’s Hydrogen Hub’. In dit kader stelden we een gezamenlijke (met het Havenbedrijf en de gemeente Rotterdam) regionale waterstofpropositie op. Deze richt zich op thema’s als lokale productie, import en energie-infrastructuur voor waterstof.
• In 2023 ondersteunden we de oprichting van H2makers. Hiermee versterken we de ontwikkeling van de regionale markt voor waterstoftechnologie in Zuid-Holland.
• De provincie deed samen met de gemeente Alphen a/d Rijn en het platform Groene Hart Werkt een onderzoek. Hieruit bekeken we de potentiële behoefte en productiemogelijkheden van waterstof in de Groene Hart regio, in relatie tot de H2-Backbone.
• De provincie droeg bij aan het H2GO-programma. Dit programma is gericht op de ontwikkeling en opschaling van een regionaal waterstofecosysteem op Goeree-Overflakkee.
• Het Field Lab voor industriële elektrificatie (FLIE) is een publiek-privaat initiatief waar de industrie kennis kan opdoen over de potentie van elektrificatie, vernieuwende technologie kan testen, en deze gebruiksklaar kan maken. In 2023 ondersteunde de provincie het FLIE met een provinciale subsidie.
• We droegen bij aan de verdere ontwikkeling van het field lab op het gebied van vernieuwing van energie op zee, Campus@Sea.
• De provincie ondersteunt via Innovation Quarter het regionale innovatieprogramma Energie en Klimaat (E&K). Het programma focust op 4 thema’s: verduurzaming van de gebouwde omgeving, grootschalige opwekking en opslag van energie, industriële elektrificatie, en circulaire grondstoffen in de industrie. In 2023 ondersteunden we 9 projecten in het kader van dit programma.
• Voor doorontwikkeling van scale-ups zetten we financiële instrumenten in, zoals het energie-innovatiefonds van de provincie, EnergiiQ. In 2023 deden we 6 vervolginvesteringen in de bestaande portefeuille.
• De provincie neemt samen met andere overheden, bedrijven en kennisinstellingen deel aan de taskforce circulair van de Economic Board Zuid-Holland (EBZ), met als belangrijkste focus de uitvoering van de Circulaire Actieagenda Zuid-Holland.
• We nemen deel aan het European Chemical Regions Network (ECRN). Hiermee dragen we bij aan de ontwikkeling van Europees beleid om de overgang naar een circulaire industrie te versnellen.
• Binnen de Groene Chemie Nieuwe Economie werken 5 provincies samen om ketenvorming in de grondstoftransitie in de chemie te bevorderen.
• In 2023 is een ontwikkelperspectief gepresenteerd voor de Rotterdamse Haven, in samenhang met de Ruimtelijke Puzzel en de andere aangewezen NOVEX-gebieden.