Wat hebben we bereikt?

Regionale Energiestrategieën (RES’en)
We gaven sinds de ondertekening van het Klimaatakkoord 2019 de energietransitie vorm in 7 Regionale Energiestrategieën in Zuid-Holland (RES’en). In juni 2023 leverden de RES’en hun voortgangsdocumenten op. Uit de documenten blijkt dat we veel werk verrichtten binnen de RES’en. Samen met andere overheden in de RES gaven we participatie vorm, zodat initiatieven vanuit de samenleving een plek konden krijgen in de uitwerking van de zoekgebieden. Maar het bleek ook dat verschillende RES’en nog achterlopen op het behalen van hun doelstellingen, zowel in elektriciteitsproductie als in de warmtetransitie.

Wind- en zonne-energie
In 2023 leverden we belangrijke bijdragen aan de uitrol van wind- en zonne-energie in Zuid-Holland. Dankzij onze subsidieregelingen en partnerschappen ondersteunden we een breed scala aan zonne-energieprojecten op daken, variërend van eigenaren van grote daken, scholen, tot bedrijventerreinen. Ook adviseerden we gemeenten bij het aanjagen van zonnedakprojecten.
We sturen beter op de ruimtelijke inpassing van zonnevelden. Deze inspanningen leidden tot de succesvolle installatie en planning van zonnepanelen op verschillende locaties in Zuid-Holland.

In 2023 kwam er 123,9 MW opgesteld vermogen windenergie op land in Zuid-Holland bij. Dit omvat de windparken Maasvlakte 2 (116,7 MW) en Oeverwind (7,2 MW). We hebben hiermee de doelstelling van 735,5 MW uit het Energieakkoord van 2013 gerealiseerd. Ook ondersteunden we gemeenten ondersteund bij de vergunningverlening voor windparken en het opstellen van lokale normen.

We onderzochten in Lansingerland potentiële windlocaties. Dit leidde tot een besluit om verder te gaan met deze locaties in de volgende fase. In de Alblasserwaard onderzochten we met RES-partners windlocaties als alternatief voor de locatie Avelingen. Eind 2023 stelden we een shortlist van locaties vast voor windenergie. Deze locaties worden opgenomen in de Leefomgevingstoets (planMER) voor de herziening van het Omgevingsbeleid in 2025.

We onderzochten de ruimtelijke impact van kleine boerenerfmolens. Dit is de eerste stap om te bepalen of en hoe we hogere boerenerfmolens in ons Omgevingsbeleid kunnen toestaan.

Lokale initiatieven en Inclusieve energietransitie
Met het programma Inclusieve energietransitie droegen we bij aan samenwerking en afstemming tussen verschillende ministeries, gemeenten en lokale energie-initiatieven. Dit deden we om de energietransitie haalbaar en betaalbaar te maken voor iedereen, onder andere in het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede. We hebben bereikt dat gemeenten en lokale initiatieven kennis en goede voorbeelden uitwisselen om te werken aan een gedragen en inclusieve energietransitie.

We organiseerden met lokale partners in verschillende wijken de ondersteuning om bewoners te helpen hun energierekening te verlagen. We stimuleerden en ondersteunden lokale initiatieven om energieprojecten (o.a. duurzame opwekking en energiebesparing) te ontwikkelen met draagvlak en zeggenschap van de omgeving. We hielpen gemeenten en energiecoöperaties met kennis, netwerken en met financiën, ook via de koepel van energiecoöperaties, Energie Samen Zuid-Holland.

In 2023 nam de inzet en aandacht voor de warmtetransitie toe, als gevolg van de gestegen prijs en de gegroeide zorg over de afhankelijkheid van aardgas. Ook werd in 2023 duidelijk wat de impact en belasting zijn van het elektriciteitsnet als collectieve warmte niet tot ontwikkeling komt en de warmtevoorziening door warmtepompen geëlektrificeerd wordt.

We droegen bij door bevordering van de verduurzaming en besparing van het energiegebruik, en omschakeling naar schone, en in de provincie beschikbare, warmtebronnen. Met de Rijksoverheid en Gasunie gaven we uitvoering aan het project WarmtelinQ. Dit is het publiek beheerde warmtetransportnet voor het stedelijk deel van Zuid-Holland. Hiermee dragen we bij aan de transitiedoelen van de gebouwde omgeving en de glastuinbouw.

Samen met gemeenten, RES’en en andere samenwerkingspartners brachten we de warmtebehoefte en het warmteaanbod verder in kaart en in verband. We ondertsteunden gemeenten bij het doorontwikkelen van de gemeentelijke regierol, kennis en kunde. Ook voor meerdere doelgroepen droegen we bij aan de aanpak van de warmtetransitie.

In 2023 leverde de provincie een bijdrage aan de energie- en grondstoffentransitie om te komen tot een CO2-emissiearme en circulaire industrie in Zuid-Holland.

In eerste instantie is de industrie vooral zelf aan zet om te verduurzamen. De provincie heeft hierbij een toevoegende rol, door samenwerking in de regio te stimuleren, en samen met het Rijk verduurzamingsprojecten binnen industriële ketens financieel te ondersteunen. Dit gebeurt met inzet van eigen middelen en door gezamenlijk Europese fondsen te benutten, zoals het Just Transition Fund. De provincie richt zich daarbij grotendeels op het Haven Industrieel Complex (HIC) in Rotterdam, omdat zij meer dan 90% van de CO2-uitstoot door de industrie in Zuid-Holland uitstoot. Daarnaast kijkt de provincie ook naar de verspreide industrie in Zuid-Holland om de CO2-uitstoot (en andere uitstoot) te verminderen.

Naast eigen middelen maakte de provincie ook gebruik van beschikbare Europese fondsen om een bijdrage te leveren aan de energie-en grondstoffentransitie. In 2023 stelde de provincie, samen met de gemeente Rotterdam, het eerste deel van het Just Transition Fund (JTF) op.

Verder leverde de provincie een bijdrage op dit beleidsdoel, door de inzet van het wettelijk VTH-instrumentarium, en ruimtelijke inpassing van nieuwe energie-infrastructuur. Maar ook door samenwerking op gang te brengen en regionale belangen te agenderen, zowel landelijk als binnen EU-programma’s.

De provincie Zuid-Holland stelde in 2023 het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat Zuid-Holland op. Dit deden we samen met de netbeheerders TenneT, Liander, Stedin, en Westland Infra, en met betrokkenheid van gemeenten en de Gasunie. Dit programma gaat over het integraal programmeren van energie-infrastructuur. Het benoemt infrastructuurprojecten die van bovengemiddeld maatschappelijk belang zijn voor het provinciale energiesysteem.

Op het vlak van energievernieuwing droeg het subsidieprogramma E&K (Energie & Klimaat) bij aan de doorontwikkeling van producten van een aantal startups in onze provincie. EnergiiQ, het energie-innovatiefonds van de provincie, liet vernieuwende scale-ups doorgroeien. Het energie-ecosysteem in Zuid-Holland groeide en de netwerken zijn versterkt. Verder ondersteunde de provincie nieuwe, en vaak vernieuwende projecten.