Paragraaf Grondbeleid

Uitvoering van het grondbeleid in 2023

Algemeen
In 2023 zijn 94 grondtransacties (exclusief uitvoeringsovereenkomsten zelfrealisatie natuur) en 243 beheerovereenkomsten (erfpacht, pacht, huur en bruikleen) afgesloten.

Het betreft de volgende aan- en verkoop/zakelijk recht transacties:

Onderhanden en nieuwe beheerovereenkomsten:

De provincie heeft in 2023 voor circa € 13,7 mln aan gronden aangekocht (incl. opbrengsten opstalrechten e.d.) en voor circa € 2,8 mln verkocht voor verschillende programma’s en projecten. De opbrengsten uit erfpacht, pacht en huur bedroegen circa € 0,9 mln.
In de paragraaf grondbeleid wordt niet ingegaan op vastgoedkosten- en opbrengsten die verband houden met de huisvesting van de provinciale organisatie.

Programma's en projecten
Op bijgaande kaart staan de belangrijkste programma’s en projecten waaraan de provincie op gebied van grondzaken in 2023 een bijdrage heeft geleverd, verdeeld naar categorie. Omwille van de leesbaarheid zijn tal van kleinere projecten, zoals fietspaden of aanpassingen van rotondes, kruispunten, wegverbreding in het kader van groot onderhoud weggelaten.


Bron: Cartografie provincie Zuid-Holland. Bron begroting 2023

Verkeer- en vervoerprojecten
De provinciale verwervingsportefeuille voor verkeer en vervoer heeft betrekking op de realisatie van aanleg, onderhoud en aanpassingen van provinciale infrastructuur (wegen, fietspaden en vaarwegen).
Voor de infrastructuur hebben er in 2023 25 aankoop- en 6 verkooptransacties plaatsgevonden: circa € 3,5 mln aan aankopen en circa € 1,2 mln aan verkopen. Deze aan- en verkopen zijn begroot en gerealiseerd binnen de diverse programma’s.

De grootste inzet in 2023 omvatten de volgende projecten: Rijnlandroute, N207, N211, N215 en de N214.

Het grootste infraproject is de Rijnlandroute. Voor dit project is vrijwel alles verworven. Voor één eigenaar loopt er nog een onteigening i.v.m. een planaanpassing. Het Koninklijk besluit tot onteigening is verkregen en de juridische procedure is opgestart. Inmiddels is er een start gemaakt met de verkoop van overhoeken en enkele gebouwen en met grondruilen met de diverse gemeenten. Aan het projectdeel Tjalmaweg is het project HOV-busbaan Leiden Katwijk gekoppeld, ook hiervoor moeten van enkele eigenaren perceelsgedeelten worden verworven. De onderhandelingen zijn in een ver gevorderd stadium.

De infrastructuurprojecten N207 verlengde Bentwoudlaan en Hazerswoude Dorp zijn in samenhang georganiseerd. De aankooponderhandelingen op onteigeningsbasis zijn gestart. Aandachtspunt is dat er zekerheid dient te zijn dat we kunnen beschikken over voldoende stikstofcompensatie. Er is breed op ingezet om de benodigde Natuurbeschermingsverguning, waarin de strikstofruimte is vergund, te verwerven samen met de aankoop van stallen. Dit is echter niet gelukt waardoor nu de PIP-procedure in de vertraging komt.

De verwerving voor het project Wippolderlaan/N211 is in 2019 gestart met speciale aandacht voor de verzorgingsplaats en de daarbij te volgen procedures.
Voor het tracé N215 Oude Tonge-Middelharnis is groot onderhoud gepland. Met alle eigenaren is in het minnelijke traject overeenstemming bereikt waardoor onteigening is voorkomen.

Voor het tracé N214 in de Alblasserwaard is groot onderhoud gepland en zijn met 13 eigenaren gesprekken gestart over grondaankopen en huur van werkterrein. Tevens is gestart met de onteigeningsprocedure. De verwachting is dat met de meeste partijen minnelijk overeenstemming mogelijk is.

Bij infrastructuurprojecten wordt over de (financiële) planning, voortgang en verantwoording gerapporteerd via het Programma Zuid-Hollandse Infrastructuur (PZI). De projecten maken onderdeel uit van de ambitie Bereikbaar Zuid-Holland.

Projecten Natuurnetwerk Nederland (NNN)
De Krimpenerwaard is met ca. 2.250 ha één van de grootste natuur- en wateropgaven binnen de provincie. Stichting Het Zuid-Hollands Landschap (ZHL) heeft ca. 1.160 ha in eigendom. Met ZHL wordt afgestemd over de inrichting en het beheer van de NNN. De planvorming en uitvoering vindt plaats onder verantwoordelijkheid van een stuurgroep uit gebied met vertegenwoordiger van de gemeente en het waterschap. Het programmabureau voert regie op de uitvoering. Medewerkers van de provincie verzorgen de verwerving van gronden. De gronden komen op naam van de provincie. Naast verwerving worden ook afspraken gemaakt over beheer van natuur door boeren of particulieren (zogenaamde zelfrealisatoren). De verwerving van de gronden vindt plaats op onteigeningsbasis dus met volledige schadeloosstelling en is in 2023 grotendeels gerealiseerd.

De provinciale gronden worden via een 6 jarige pacht beheerd door het Natuurbeheer Collectief Krimpenerwaard (NBC). Het NBC geeft de gronden in onderpacht uit aan eigenaren/boeren uit het gebied.

Voor het NNN-project Gouwe Wiericke lopen in overleg met het programmabureau Veenweiden in deelprojecten verschillende activiteiten op het gebied van grondzaken. Deze variëren van advies over aan/verkoop, ruilingen, verwervingsgesprekken tot acties om gebiedspartijen in staat te stellen om verwervingen te realiseren. De volgende resultaten zijn geboekt:

• In het project in Ruijgeborg 2  is gewerkt aan de laatste aankoop en is duidelijk geworden welke gronden de provincie definitief niet kan verwerven voor natuur.
• In het project Abessinië is 4,5 hectare overgedragen aan Staatsbosbeheer (SBB) en zijn de opstallen gesloopt.
• Er wordt momenteel gewerkt aan meerdere grondruilingen.
• Er is 33 hectare aangekocht in het project de Noordse Buurt.

In 2020 is het programma voor de restantopgave NNN en Groene Verbindingen van start gegaan (opgave Natuurnetwerk Zuid-Holland NN-ZH). Dit betreft een opgave van 900 ha verdeeld over 67 projecten welke uiterlijk in 2027 geborgd moeten zijn. In 2021 is hiervoor een aangepast Handelingskader NNN door Provinciale - en Gedeputeerde Staten vastgesteld, wat meer grondinstrumenten biedt. In 2023 zijn nog geen gronden verworven voor dit programma, maar zijn wel diverse onderhandelingen gestart en is een grondstrategie voor een deelgebied opgesteld.
 
Programma versterking boerenlandvogels
In 2022 is de kavelruil Zuidpolder van Delfgauw geeffectueerd waardoor er een aaneengesloten weidevogelgebied is ontstaan van ca. 123 ha. Dit is inclusief het bestaande natuurgebied De Groene Keijzer, de eendenkooi en de natuurplas. De provincie is voornemens om dit weidevogelgebied aan te wijzen als onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland. In 2023 vinden de inrichtingswerkzaamheden plaats om het weidevogelgebied optimaal te laten functioneren.

In de gemeente Rijnsaterwoude heeft de provincie 3 percelen ter grootte van ca. 3 ha. in eigendom die ingezet gaan worden als compensatiegrond in verband met van de realisatie van de ongelijkvloerse kruising Burgemeester Smeetsweg te Zoeterwoude ten behoeve van de weidevogeldoelstelling.
 
Project Mainport Rotterdam/Buijtenland van Rhoon
Naast de realisatie van de Tweede Maasvlakte heeft het Project Mainport Rotterdam (PMR) de doelstelling om het leefklimaat rond Rotterdam te versterken door de realisatie van 750 ha groene recreatie- en natuurgebieden. In dat kader is de provincie verantwoordelijk voor het project Buijtenland van Rhoon, als onderdeel van het PMR, dat in zijn geheel een Rijksopgave is. Het project Buijtenland van Rhoon beslaat in totaal een oppervlakte circa 600 ha. Conform besluitvorming van PS en GS in 2016 is ingezet op de oprichting van een Gebiedscoöperatie en het vertalen van de doelstellingen voor het gebied in een Streefbeeld. In november 2018 heeft de provincie met de gebiedscoöperatie een samenwerkingsovereenkomst gesloten over de realisatie van het Streefbeeld. De provincie faciliteert dit proces en stelt o.a. financiële middelen en de gronden ter beschikking waarmee de gebiedscoöperatie de maatregelen uit het Streefbeeld voor 2027 dient te realiseren. Een groot deel van de (agrarische) ondernemers in het plangebied hebben hun bedrijfslocatie en de daarbij behorende gronden inmiddels verkocht aan de provincie. Inmiddels is er overeenstemming bereikt over de aankoop van circa 413 ha. In 2023 heeft de provincie circa 263 ha ter beschikking gesteld aan de gebiedscoöperatie voor de realisatie van (maatregelen uit) het Streefbeeld. Het jaar 2023 heeft qua grondverwerving voornamelijk in het licht heeft gestaan van het nieuwe bestemmingsplan en het opstellen van het daarbij behorende inrichting en beheerplan, op basis waarvan de grondverwerving in 2024 weer volop actief zal gaan plaatsvinden.

Klimaatakkoord en veenweidestrategie
Er is 31 hectare aangekocht in de Meije graslanden.

Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG), stikstofopgave en de provinciale grondbank ZH-PLG
In 2022 is, in het verlengde van het Nationaal Programma Landelijk Gebied, de startnotitie voor het ZH-PLG door GS vastgesteld en aan PS gezonden.
In samenhang met de startnotitie ZH-PLG is ook ingestemd met de oprichting van een provinciale grondbank ZH-PLG. De spelregels zijn gepubliceerd in het provinciaal blad en ook is PS geïnformeerd.
Doel is om een strategisch grondvoorraad op te bouwen die ingezet kan worden in de gebiedsprocessen voor extensivering, ruil of doelrealisatie. De financiering vindt plaats uit beschikbare ZH-PLG middelen of middelen die direct daaraan verbonden zijn zoals Veenweide impuls-gelden.
In 2022 zijn 2 aankopen verricht (in totaal 70 ha) waarbij de grond is toegevoegd aan de provinciale grondbank. In 2023 zijn 3 aankopen gedaan die zijn toegevoegd aan de provinciale grondbank, waardoor er nu 5 aankopen in de grondbank zitten, totaal 131 ha. Financiering is deels uit ZH-PLH middelen en deels uit Veenweide impuls-gelden.

In 2022 is door het Rijk gestart met een aanpak Piekbelasters met daarbij een instrumentenpakket. In 2023 zijn de Landelijke beëindigingsregelingen (Lbv) en een Lbv-Plus open gesteld. De LBV-regeling is inmiddels gesloten. In Zuid-Holland hebben 6 ondernemers zich gemeld.
Thans wordt ook overwogen om een nieuwe regeling (MGA-2) open te stellen.

Overzicht lopende onteigeningsprocedures